Wat zijn de kenmerken van een hooggevoelig kind?

Het begrip ‘hooggevoelig’ (of ‘hoogsensitief’) is een vertaling van het Engelse highly sensitive, een term geïntroduceerd door Amerikaans psycholoog Elaine N. Aron. Aron concludeerde dat een bepaalde groep mensen beschikt over een natuurlijk temperament om veel dingen op te merken, en daarover diep te reflecteren alvorens te handelen. Zij noemt deze mensen ‘hoogsensitief’.​

Kenmerken volgens Aron

Dit zijn de kenmerken van een hoogsensitief kind zoals Elaine Aron die noemt in haar boek ‘Het hoogsensitieve kind’:

• Snel schrikken
• Last hebben van kleren die kriebelen, naden in sokken of kledingmerkjes tegen zijn/haar huid
• Niet van grote verrassingen houden
• Meer leren van een vriendelijke terechtwijzing dan van strenge straf
• Lijkt gedachten te kunnen lezen
• Moeilijke woorden voor zijn/haar leeftijd gebruiken
• Elk vreemd geurtje ruiken
• Een scherpzinnig gevoel voor humor hebben
• Intuïtief lijken
• Moeilijk in slaap te krijgen na een opwindende dag
• Moeite met grote veranderingen
• Zich willen verkleden als kleren nat of zanderig zijn geworden
• Veel vragen stellen
• Een perfectionist zijn
• Oog hebben voor het verdriet van anderen
• Meer van rustige spelletjes houden
• Diepzinnige, beschouwende vragen stellen
• Zeer gevoelig zijn voor pijn
• Slecht tegen een luidruchtige omgeving kunnen
• Oog hebben voor detail (iets wat van plaats is veranderd, een verandering in iemands uiterlijk e.d.)
• Eerst kijken of het veilig is alvorens ergens in te klimmen
• Beter presteren wanneer er geen vreemden bij zijn
• De dingen intensief beleven

Kinderen met een gedragsstoornis als ADHD of ASS kunnen ook hoog scoren op de zelftest van Aron. Dat is verwarrend, want hooggevoelig zijn is duidelijk iets anders dan een stoornis hebben. Daarom hanteren wij een lijst met kenmerken die een eventuele verwarring met stoornissen meer ondervangt.

Kenmerken van LiHSK

(Landelijk Informatiepunt Hoog Sensitieve Kinderen )

De kenmerken staan in relatie tot elkaar en hebben vooral betekenis in hun onderlinge samenhang:

Lichamelijk

• veel zien, kleine veranderingen waarnemen
• graag ‘langs de kant’ staan om te observeren
• scherp horen, bijvoorbeeld geluiden snel ‘hard’ noemen
• geïrriteerd zijn door kleine ongemakken, zoals een natte mouw of labeltjes in kleding
• intens reageren op lichamelijke pijn
• subtiele geur- en smaakverschillen onderscheiden
• gevoelige ogen, bijvoorbeeld licht snel ‘fel’ noemen

Emotioneel

• aanvoelen van stemmingen en emoties
• zich snel zorgen maken
• toetrekken naar kinderen die enigszins buiten ‘de groep’ vallen
• behoefte hebben aan een rustige omgeving met niet te veel mensen
• moeite hebben met veranderende omstandigheden
• de kwetsbaarheid van anderen zien en begrijpen
• tijd nodig hebben om aan een nieuwe situatie of omgeving te wennen
• inlevingsvermogen, zich goed kunnen verplaatsen in de gevoelens van anderen
• niet van verrassingen houden
• op jonge leeftijd al in staat zijn tot zelfreflectie
• niet in het middelpunt van de belangstelling willen staan

Mentaal

• een goed geheugen hebben
• voor de leeftijd over een grote woordenschat beschikken
• snel van de ene gedachte naar de andere associëren
• diepzinnige vragen stellen
• eindeloos willen weten ‘waarom’
• beter zijn in taal dan in rekenen
• een goed gevoel voor vreemde talen hebben
• kennis op school niet letterlijk willen/kunnen reproduceren, maar liever creatief toepassen
• moeite hebben met structureren en organiseren
• een hekel hebben aan oefenen en herhalen

Spiritueel

• eigen wijsheid, heel gericht de eigen weg volgen
• vol levenslust, heel blij en enthousiast kunnen zijn
• zeer hechten aan de waarheid
• gericht zijn op liefde, harmonie en vrede
• diep nadenken over levensvragen
• sterke binding hebben met de natuur (planten, dieren)
• blijk geven van respect voor het leven en voor andere mensen
• wat tegenover elkaar staat tot harmonie (willen) brengen

Twee uitingen

Kenmerken uiten zich in gedrag en daarin onderscheiden wij:

Het hoogsensitieve (stil-gevoelige) kind
Zodra dit kind vanuit zijn gevoeligheid contact legt met de wereld om hem heen, treedt er een remming van gedrag op.

Het hoogstimulatieve (druk-gevoelige) kind
Zodra dit kind vanuit zijn gevoeligheid contact legt met de wereld om hem heen, treedt er een activering van gedrag op.